Trollenmek. Gençlerden son dönemde bolca duyduğumuz bir terim. “Kandırmak, uydurma bir haberle ortalığı karıştırmak, tartışma ortamı yaratmak” anlamına geliyor. Maalesef internet çağıda trollenmek hepimiz için o kadar kolay ki!

Geçen gün apple’dan bir eposta geldi, güya itunes’tan satın aldığım bir oyunun 20 dolarlık faturası! Öyle bir oyun satın almamıştım. Dolayısıyla tam olarak ne zaman ve hangi cihazdan satın alınmış detayına bakmak istedim. Ekinde bir pdf dosya vardı. Tıklamadan önce şöyle bir durdum. Çünkü daha geçen sene birkaç arkadaşım, bir telefon operatöründen geliyormuş gibi görünen fahiş fiyatlı telefon faturasının, ekine tıklandığında bilgisayarlarına bulaşan ve tüm dosyaları bloke eden bir virüsten bahsetmişlerdi. Herkes tabii, “Bu ne kadar yüksek fatura, nasıl olur” diye endişeyle detay görmek isteyip eke tıklıyor ve o sırada virüse kapıyı açıyorlardı. Kimi dosyalarını kurtarmak için söylenilen tutarı bir hesaba yatırmak zorunda kaldılar, kimi ise yatırmadı ve tüm arşivinden oldu.

İşte böyle bir duruma düşmek istemediğimden önce epostanın geldiği adrese baktım. Çünkü feyk (sahte anlamına gelen fake kelimesinin gençler arasında kullanılan şekli) adreslerde görünen isim, resmi bir isim gibi dursa da adres detayına girdiğinizde sayılar ve harflerden oluşan upuzun, abuk subuk bir adres oluyor. Adresin tamamı görünmese de görünen kısmında her şey düzgün görünüyordu. Bu sebeple ekine tıkladım; apple bilgilerim dahil tüm kişisel bilgilerimi girip onaylamam gerektiğini bildiren bir sayfa açıldı. Şüphelerim devam ediyordu. Hemen google’a gelen mailin konusunu ve içeriğini özetleyen anahtar kelimeleri yazdım. Çıkan ilk bilgi şöyleydi: “apple hiçbir zaman tüm bilgilerinizi girmeniz gereken ve onaylamanızı söyleyen bir sayfa açmaz, bu şekilde gelen mesajlar phisihing yapıyordur.”

Phishing

Bu phishing terimi de sanal dolandırıcılık terimi, söylenişi İngilizce “balık tutmak” anlamına gelen fishing’e benziyor; tam da balık tutar gibi sanal avları oltaya getirmeye çalışıyorlar.  Daha da emin olmak için, önceden gelen fatura bilgilendirme mesajlarına baktım; farklı bir formatta.  Dolayısıyla artık mesajın gerçek olmadığına emin oldum!

Bazen de etrafta, sosyal medyada yalan yanlış haberler dolaşıyor. Mutlaka size de olmuştur, bir bebek için kan arandığını söyleyen ya da ücretsiz tekerlekli sandalye dağıtıldığını söyleyen mesajlar, haberler, bilgi kirliliği. Eğitim koçuymuşsunuz, mühendismişsiniz, profesörmüşsünüz, öğrenciymişsiniz ya da ev hanımı hiç fark etmiyor; hayat dijitalleştikçe, maalesef böyle sahtecilere hepimiz maruz kalıyoruz. İşte tüm bunlar arasında hangisinin gerçek hangisinin sahte olduğunu ayırt edebilmek çok önemli.

Her ne kadar yeni kuşak dijital dünya söz konusu olduğunda bizden bir (hatta birkaç) adım önde olsa da, sanal bazı tuzaklara düşmemek için hayat deneyimi halen daha gözü açık olmamızı sağlıyor. Hatta Stanford Üniversitesinde⁽¹⁾ 7800 öğrenci ile yapılan bir araştırma öğrencilerin %80’inin haberlerin doğruluğunu değerlendirmede zorluk yaşadığını ortaya koymuş. Daha önce yazdığım gibi ergenlik döneminde gençlerin beyninin mantık yürütmeye yarayan rasyonel kısmı henüz tam gelişmediği için bu değerlendirmeyi yapmakta zorlanıyorlar. Ama bir yan neden de okulda sadece belli filtrelerden geçirilmiş, kontrollü bilgiye maruz kaldıkları için gerçek hayatta bu ayırımı yapma ihtiyacı duymadan, doğrudan güvenmeyi tercih etmeleri.

Yani gençlere, aynı, “evinin kapısını kilitle”, “çantanın fermuarını kapalı tut, toplu taşımaya bindiysen çantanı önüne al” der gibi bu kez sanal dünyada güvenlik öğütleri vermek gerekiyor.  Gelen mesajlara kafalarını çevirmeleri de bir çözüm değil çünkü bir arkadaşımın kızı, e-devletten yurtdışından aldıkları telefon için gelen “telefonunuzu e-devlete kayıt edin, yoksa iletişime kapatılacak” mesajlarını hiç dikkate almadığı için bir gün çat diye telefonu iletişime kapandı. Uzun süre neden kapandığını anlayamadılar.
Bu yüzden çocuklarımızla bu konuda minik bir sohbet, onların da ufkunu açmak için faydalı olabilir. Aslında bazı yabancı ülkelerde “haberin doğruluğunu değerlendirme” başlıklı dersler bile konmaya başlanmış, biliyor musunuz?
İşte sanal dünyadaki haberlerin, mesajların, bilgilerin güvenilirliğini sorgulayabilmek yani trollenmemek için sorabilecekleri

Birkaç soru:

• Mesajda bildiklerinizle çelişen, şüphe çeken bir durum var mı?
• Sizde acıma, öfke gibi ani duygular yaratıp mantığınızı devre dışı bırakmak isteniyor olabilir mi?
• Bu bilginin kaynağı neresi, bu kaynak güvenilir bir kaynak mı?
• Gönderildiği söylenen yerin gerçek logosunu ya da kurumsal bilgilerini taşıyor mu?
• Mesajda ya da haberde dilbilgisi kurallarına uyulmuş mu?
• Mesaj sahibin adı, iletişim bilgileri, web sitesi, sosyal medya hesabı gibi bilgiler mevcut mu? Verilen iletişim bilgileri gerçek ve geçerli mi?
• Google’da arama yaptığınızda, benzeri bir dolandırıcılık ya da aldatma haberi çıkıyor mu?
• Mesajda bir görsel kullanıldıysa, bu görseli internette arattığınızda başka haberle bağlantılı olarak mı çıkıyor?
• Mesaj güncel bir mesaj mı, üzerindeki tarih ne?

Hepimize trollenmediğimiz günler dilerim!

• https://ed.stanford.edu/news/stanford-researchers-find-students-have-trouble-judging-credibility-information-online

Ödevlerde, projelerde, bir sınava hazırlanırken yumurta kapıya dayanmadan, çalışmaya başlayamıyorsanız, yalnız değilsiniz. Bilimsel adıyla “akademik erteme” sıklıkla rastlanan bir durum.  Daha önceden yazdığım “Neyse canım, sonra yaparım”ve ”Ertele-me” başlıklı yazılarımda, ertelemenin çeşitlerinden, sebeplerinden ve nasıl yönetileceğinden bahsetmiştim. Bu kez, okul hayatındaki ertelemelere biraz daha detaylı değinelim istiyorum. Akademik ertelemeyi, Tim Urban’ın “Usta Bir Ertelemecinin Beyninin İçi” başlıklı Ted konuşması esprili bir dille çok iyi anlatıyor.

Evinizde bir ergen varsa aşağıdaki yaşamanız çok olasıdır.

Tam olarak ne hissettiğimi anlayamıyordum. Tek bildiğim kalbimin deli gibi çarptığı ve ölecekmişim gibi hissetmemdi. Korku ile gecenin bir yarısı annemlerin odasına daldım ve “Kalbim çok çarpıyor iyi değilim“ dedim. Babam doktor olduğu için kısa bir kontrol sonrası bir şeyimin olmadığını söyledi. Ama bu his beni sık sık yoklamaya devam etti. Sürekli vücudumda hastalık arıyordum. Tüm bunları ortaokul son ve lisenin ilk yıllarında yaşadım. Yani o çok meşhur dönem olan “ergenlik” döneminde. Zamanla bu duygularım yatıştı ve sıkıntılı süreci ailemin de desteğiyle atlattım.

Yukarıda anlattıklarımdan yıllar sonra, eşim ve 13 yaşındaki kızımla bir yaz tatiline başlamadan önce bu kez kızım sürekli karın ağrısı ve iç sıkıntılarından şikayet etmeye başladı. Konuşmalarımız bir yere kadar rahatlatsa da süreç her seferinde başa sarıyordu. Son olarak tatile çıkacağımız gün yolculuğumuza hastanenin acil servisinde başladık. Tahmin edebileceğiniz gibi basit bir gaz sıkıntısından başka patolojik hiçbir sorun yoktu. Bu rahatlıkla tatilimize devam ettik. Ama çok sürmeden şikayetler yeniden başladı. Tatil dönüşü soluğu yine doktorda aldık. Hiçbir şey olmadığını kendimize ve kızıma anlatsak da yine de emin olmak istedik. Doktorumuz kızımın tamamen gelişme çağı ve ergenlik kaynaklı bir stres topunun içinde olduğunu bize anlattı. Bu yaşlarda bu durumla sıklıkla karşılaştıklarını da belirtti. Bunu duyunca uzun zamandır yaşadığım hatıralarıma geri dönüşlerin boşuna olmadığını anladım. Bundan sonrası bizim için daha kolaydı.

Ya sizde nasıl ?

Eminim bu satırları okuduğunda benzer sıkıntıları yaşayanlar kendilerini bulacaklardır. Peki bunu her ergen yaşar mı? Erken gençlik döneminde fiziksel değişimler çocuklarımızda birinci sarsıcı değişim. Bu değişimi anlamaya çalışan genç yetişkin adayımız, tüm bunları sorgularken psikosomatik olarak kendine hastalıklar da üretir. Hiçbir şey olmasa da iç sıkıntısı ve hayattan memnun olmama durumuyla boğuşup durur. Zihninde olmayanları varmış gibi yaşar. Beyninin onun kafa karışıklığından faydalanıp oyunlar oynadığını anlayamaz.

İşte tam da bu anlarda sizin desteğinize ihtiyaç duyarlar. Tüm bu sıkıntıları yaşarken sizi acil servis olarak görürler. Endişelenmeye gerek yok. Kendiniz ve çocuğunuzu rahatlatmak için öncelikle aile doktorunuzdan görüş alabilirsiniz. Sonrası sizin artık süreci paniklemeden, anlamaya çalışarak, kendi yaşanmışlıklarınızdan destek alarak ve en önemlisi aile birliği oluşturarak çocuğunuza yaklaşmanız olacaktır. Ne kadar sakin olursanız o kadar rahatlayacak, ne kadar dinlerseniz o kadar çok paylaşacaktır. Sıkıntısını yok saymak yerine onu ciddiye aldığınızı ve destek olacağınızı hissettirmek çocuğunuz için o kadar kıymetlidir ki.

üstesinden gelmek

Peki biz ne yaptık? Hikayeleri çok seven bir kızımız var. O nedenle biz de karın ağrılarını hikayeleştirdik. Ne zaman karnı ağrısa, “Anne şu karnı ağrıyan kızın hikayesini anlatır mısın?” diye destek istedi. Çünkü bu kızımın kendini rahatlatmak için seçtiği oyundu. “Bazen hiçbir şeyimiz olmadığı halde beynimiz bizi kandırır“ dediğimiz için, şimdi ne zaman kendini iyi hissetmese “Anne beynimle konuşur musun lütfen” diyor. Üstesinden gelemediği bu durumlarda kızımın can simidi bu cümle. Üstesinden gelemediği durumlarda çocuklarınız için can simitlerinizi siz de aile içi iletişim kodlarınıza göre oluşturabilirsiniz. Bu bir hikaye olabilir, şarkı söylemek, dans etmek olabilir. Bir olumsuzluğu gidermek adına yapacağınız bu aktiviteler aile içi iletişiminizin de gelişmesine olumlu katkı sağlayacaktır.

Yeşim ERDOĞAN
Profesyonel Koç

Oyunun kurallarının değiştiği eğitim sistemi içinde çocuklarımızın bu değişimin getirdiği kaygı rüzgarlarına kapılmadan huzurlu ve başarılı olması için en önemli etkenlerden biri “akademik cesaret”. Bunu kendine güven kavramına benzetebilirsiniz. Birbirlerinden farklı kavramlar olmalarına rağmen, birbirlerini destekleyen kavramlar olduğu da bir gerçek. Bu konuda araştırmalar yapan Avustralyalı Profesör Andrew Martin cesaret ve kendine güveni şu şekilde tanımlıyor: “Cesaret akademik zorluklara ve korkuya karşı gösterilen sebattır, kendine güven ise korkusuzca sebat gösterebilmektir”.

Evet değişime uyum sağlama günümüzde sadece bireyler için değil, şirketler için de bir başarı kriteriyken öğrenci koçu olarak cesaretin hepsinin temelinde olduğunu söyleyebilirim. Cesareti, çoğu kaynak “Korkularınıza RAĞMEN adım atmak” olarak tanımlıyor. Korkularımıza rağmen adım atabilmek ise kişiden kişiye farklılık gösteriyor. Kimimiz ekstrem sporları yapma cesareti gösteremezken, topluluk önünde rahatça konuşabiliriz. Her gece sokağa çıkma cesaretimiz varken bir geceyi ormanda geçirmeye cesaret edemeyebiliriz. Bu örneklerin okul başarısı ile ne ilgisi var diye düşünebilirsiniz… Ama cesur ve cesaret tanımlarının aslında ne kadar farklılaşabildiğini anlatabilmek için bir örnek verdim. Koçluk yaptığım gençlerin hepsine “cesur” desem yanlış olmaz. Çünkü hepsi farklı alanlarda cesaretlerini ortaya koyabiliyorlar. Aslında cesaretimiz bize güçlü olduğumuz alanları gösterirken, güçlendirmemiz gereken yönlerimize de rehberlik eder.

Cesareti eğitim çerçevesinde ele aldığımızda ise “akademik cesaret” tanımını kullanmak daha doğru olur. Akademik cesaret sanatta, bilimde, sporda, edebiyatta, matematikte, aslında sınıfta cesur olmayı gerektirir. Hepimiz aynı konularda yetenekli değiliz. Ama hepimiz aynı sınıfta aynı dersleri görüyoruz, aynı sınavlara giriyoruz, aynı sorular üzerinden başarımız ölçülüyor. Sınıfın çoğunun anladığı bir konuyu biz anlamak zorunda değiliz. Genel olarak matematiği hiç anlayamayabiliriz ya da matematikte kesirler konusunu anlamıyor olabiliriz.

İşte akademik cesaret de burada önem kazanıyor. Çünkü anlamadığımız bir konu olduğunda tüm sınıf arkadaşlarımızın anladığını varsayarak anlamadığımızı dile getirmemek, anlamadığımız noktayı sormak, kimsenin “anlamadım” demediği bir şeye “ben anlamadım” demek cesaret, daha doğrusu “akademik cesaret” gerektirir.

Akademik cesaret nedir peki? Akademik cesaret sınıfta saklanmamak, anlamadığın zaman anlamış gibi yapmamak, anlamadığın zaman o parmağını kaldırıp ben anlamadım diyebilmek, soru sorabilmek, sınıfta fikirlerini paylaşmak, arkadaşlarının ve öğretmeninin eleştirilerine açık olmak demek… Akademik cesaret bir genç bakış açısıyla baktığımızda sınıfta risk almak demek. Yani anlayacağınız gerçek anlamda öğrenmek akademik cesaret göstermeden maalesef olamıyor.

Akademik cesaretin oluşturulmasında asıl görev de elbette öğretmenlere düşüyor. Cesaretin kişiden kişiye değiştiğinden bahsetmiştim. Aile içinde fikirleri paylaşmak sınıf içinde fikirlerini paylaşmaktan farklı bir cesaret gerektiriyor. Öğretmenlerin öncelikle akademik cesaretin sadece öğrencinin akademik başarısını etkilemediğini fark etmeleri şart. Çünkü öğretmenin başarısı yetiştirdiği öğrencilerin başarılarıyla kendini gösterir.
Öğretmenlerin yapması gereken ilk iş derste öğrencilerinin cesur olup olmadıklarını anlayabilmek olmalı.  Birlikte çalıştığımız bir anne geçenlerde  çocuğunun öğretmeninden şöyle bir şikayet aldığını söyledi. “çocuğunu çok soruyor ve sınıfın düzenini bozuyor.”  .

Öğretmenlerin çocukları  öncelikle cesaretlendirmesi gerekir soru  sormak  için.  Öğrenci, ne kadar soru soruyor, hep aynı öğrenciler mi aktif, susanlar neden konuşmuyor gibi soruların cevapları yön gösterici olacaktır. Kuzey ülkelerinde “soğuk hava yoktur, yanlış kıyafet vardır” diye bir söz vardır, bunun gibi “zor ya da anlaşılmaz ders yoktur aslında, cesaretini ortaya koyamayan öğrenci  ve onu  cesaretini güçlendiremeyen öğretmen vardır”.

Avustralyalı Profesör Andrew Martin, Sydney Üniversitesinde yaptığı araştırma, sınıfta gösterilen cesaretin akademik performans üzerine etkilerini ortaya koyuyor ⁽¹⁾. Özgüven beraberinde başarıyı getiriyor. Ancak özgüvenli değillerse, bir şeylerden korkuyorlarsa, nasıl cesur davranacaklar? Korkuya rağmen cesur bir adım atabilmelerinin yolu, çocuklarımıza sebat etmeyi, azimli olmayı öğretmekten geçiyor.

Zihin yapısı

Cesaretli davranışlar sonucunda başarıyı yakalayan öğrenciler ise özgüven kazanıyorlar. Bunun için, “büyüyen zihin yapısı (growth mindset)”  anlayışıyla öğrencilerin becerisine değil çabasına, sebatına odaklanmak, bunu takdir ve teşvik etmek önemlidir. Öğrencinin korktuğu bir şey karşısında sebat etmesi için, öğretmenin devreye girerek öğrenciye koçluk etmesi ve onunla birlikte hedefler belirlemesi, hedefine ulaşması için yapması gerekenleri, zaman yönetimini ve öncelikleri belirlemesine destek olması gerekiyor. Unutmayın yönetebileceğiniz hedefler, yönetemediğiniz korkudan daha cesaret vericidir. Amacınız  öğrencinin cesur davranması  için onu  güçlendirmek değil mi?

Cesaretin bulaşıcıdır…

Öğretmen, sınıfta sadece bir öğrenciyi cesaretlendirdiğinde, akademik cesaret tüm sınıfa yayılır. Sadece bir öğrenci parmak kaldırıp sorular sormaya başladığında dersin anlaşılmayan noktaları anlaşılmaya, daha çok sorular gelmeye, havada fikirler uçuşmaya başlar. Çünkü herkes anladığını, bildiğini göstermek ister. Çünkü herkesin içinde her konuda uyuyan bir aslan yatar.

Bu durumda öğretmenlerimizin, eğitimcilerimizin yapması gereken; öğrencilerin içinde yatan o uyuyan aslanı uyandırmak için, en kolay  cevap verilebilecek bir sorudan başlayıp giderek üzerinde daha fazla düşünülerek  cevap verilebilecek sorular sorulduğunu  yargının olmadığı  güvenilir bir ortama ihtiyaç var

Kaynaklar

1. https://www.edutopia.org/article/importance-academic-courage
2. ⁽¹⁾ http://sydney.edu.au/news/84.html?newsstoryid=7563

Bir ergenle sohbet başlatmak ve sürdürmek öyle zannettiğiniz kadar kolay  olmayabilir
Birçok ergen anne-babasının sorusuna ya sinirlenerek, ya tersleyerek ya da göz devirerek karşılık veriyor. Çünkü bazen onu yargılayacağınız endişesini taşıyor, bazen ona ders vereceğinizi sanıyor, bazen de sizin fikirlerinizin artık demode kaldığını düşünüyorlar.
Ama tatlı tatlı sohbet etmek de mümkün.

Tatlı bir sohbetin birinci şartı, konuştuğunuzdan çok dinlemektir! Eğer fikirlerinin dikkate alınmadığını düşünürse kendisini kapatıverir. Bunun dışında ders verir gibi üstten konuşmamanız da çok önemli. Sonuçta kim nasihatlerle dolu bir konuşmanın dinleyen tarafı olmak ister ki? Oyun gibi yapılan, ufuk açan, birbirinizin dünyalarını açtığınız bir sohbet hem aranızdaki bağı kuvvetlendirecek hem de hayatınızı renklendirecektir.

Tüm ailenin bir arada olacağı akşam yemeği “sohbet” için uygun bir zaman dilimi olabilir. Bir taraftan karnınız doyarken, bir taraftan da keyifli bir sohbetle ruhunuzu doyurabilirsiniz. Koçluk yaptığım ailelerden biri, sohbet başlıklarını 2-3 aile bir araya geldiklerinde oynadıkları keyifli bir oyuna da dönüştürmüş. Aynı soruları önce anne-babalar çocuğu adına cevap veriyor, sonra bu cevaplar aynı sorulara çocukların verdiği cevaplarla karşılaştırılıyor. Sonra da tam tersi yapılıyor. Epey komik sahneler yaşamışlar tabii. Hatta çocukların anne-babalarını daha iyi tanıdığı fark etmişler!
Grup olarak yapabileceğiniz bu gibi oyun ve eğlencenin bir arda olduğu sohbetlerin yanında özellikle birebir sohbetler de ergenler için oldukça önemli. Herkesin yanında konuşamayacağı ama size sormak istediği şeyler olabilir. Bunun için de özellikle  ergenler ile zamanı geçirmek yerine ona zaman ayırmanız gerekiyor. Buradaki kastım, birlikte herhangi bir şey yapmak değil; ergen çocuğunuza ayırdığınız zamanda gerçekten onun istediği bir şeyi yapmak, onun istediği bir konuda paylaşımlar yapmak.

“Çocuğumla ne konuşabilirim” diyorsanız, aşağıda farklı başlıklarda, bol bol sohbet konusu bulabilirsiniz. Bu  sohbetlerde kendi deneyimlerinizi anlatmayı  unutmayın. Çocuklar anne babalarını  hep  güçlü görür, hiç onlara ihtiyacınız olduğunu  düşünmez. Oysa sizin de onlara ihtiyacınız var, sizin de onların görüşlerini duymaya, parlak zihinlerinden yararlanmaya ihtiyacınız var. Bunu çocuklarınıza anlatmaktan, hissettirmekten çekinmeyin. Bugüne kadar hiç böyle sohbet etmediyseniz çocuklarınızla özellikle başlangıçta konunun yapay olmamasına özen gösterin. Zira  gençler hemen anlar ve size kapıları  kapatabilirler. Samimiyet her zaman işe yarar…
Sizin aile yapınıza ve çocuğunuzla ilişki dinamiklerinize göre istediğiniz başlıktan, istediğiniz konudan başlayabilirsiniz.

Çocuğunuzu ne kadar tanıyorsunuz?

• En çok sevdiğin özelliklerin neler?
• Eğer gizli bir gücün olsaydı, bunun ne olmasını isterdin? Neden?
• Bir zaman makinan olsaydı, hangi zamana gitmek isterdin?
• En sevdiğin şarkı hangisi? Neden?
• En sevdiğin film hangisi? Neden?
• Sence insanlar neden dövme yaptırıyor ya da piercing takıyor? Sen düşünür müydün? Nasıl?
• Dünyada nereleri görmek isterdin? Neden?
• Tarihten birisiyle sohbet etme şansın olsaydı kimi seçerdin? Onunla neler konuşurdun?
• Kendinle ilgili en gurur duyduğun şey ne?
• Sence “harika bir gün” nasıl olmalı?
• Eğer görünmez olsaydın, ne yapardın?
• En çok korktuğun şey ne? Neden?
• Hangi özelliğinin daha iyi olmasını isterdin? Neden?
• Yapmaktan keyif aldığın, yapınca rahatladığın şey ne?
• Bu sene bir hedefin ya da yapmak istediğin şeyler var mı?
• Fiziksel olarak kendini beğeniyor musun? Kime benzemek isterdin?
• Karşı cinste hangi özellikleri arıyorsun?

Çocuğunuzla ilişkiniz nasıl?

• Bizimle ilgili en gurur duyduğun şey ne?
• Bizimle ilişkinde en sevdiğin şey ne?
• Bize her şeyi söyleyebileceğini düşünüyor musun? Bazen yalan söyleyebileceğin durumlar var mı?
• Bizim neyi daha farklı yapmamızı isterdin?
• Hiç seni utandırdık mı?
• Herhangi bir şeyi nasıl kutlamamızı isterdiniz?
• Size öğrettiğimiz en önemli şey sence ne?
• Bizi 3 kelimede tanımlar mısın?
• Bir günlüğüne yerleri değiştirsek ne yapardın, neleri değiştirirdin?

Aile yapınız hakkında ne düşünüyor?

• Arkadaşlarının ailesiyle bizim ailemizin farkı ne?
• Bize ne kadar katı olduğumuzla ilgili, 10 en katı olacak şekilde 1’den 10’a kadar puan verir misin?
• Sana göre biz sana ve kardeşine adil mi davranıyoruz?
• Sence “mutlu aile” ne demek? Bizim ailemiz mutlu mu?
• Ailemizle ilgili en çok sevdiğin şey ne?
• Ailenin her ferdinin tek tek en sevdiğin 2 güzel özelliğini sayar mısın?
• Boşanma konusunda ne düşünüyorsun?

Çocuğunuz bazı değer yargılarını, duygularını ve karakterini anlamak

• Bugün hiç birisine yardım ettin mi? Yardım edince ne hissediyorsun?
• Yalan söylemek her zaman yanlış mı? Ne zaman yalan söylenebilir?
• Bir yakının hasta olsaydı, senin de ilaç alacak paran olmasaydı. İlaç çalar mıydın?
• Bütün büyüklere saygı duymak gerekir mi?
• Sence dünyadaki en büyük problem ne?
• Para ne kadar önemli?
• Üzgün olduğunda ya da kötü hissettiğinde bunu çevrendekilerle rahatça paylaşabiliyor musun?
• Öğretmenin, arkadaşların ya da biz sana kızdığımızda nasıl hissediyorsun?
• Kızgın ya da üzgün olduğunda kendini nasıl sakinleştirip, iyi hissettiriyorsun?
• Sana sarılmamızdan, öpmemizden hoşlanıyor musun? Arkadaşlarının yanında sarılsak bundan utanır mısın?
• Senin ruh halini, duygularını anlıyor muyuz?
• Bizle hangi konulard konuşmakta zorlanıyorsun ya da çekiniyorsun?
• Birisine, bir hayvana ya da çocuğa kötülük yapıldığını görsen, sesini çıkartıp onu korumaya çalışır mısın? Yoksa hiç karışmaz mısın?
• Hiç birisiyle alay ettin mi? Birisi seninle alay etti mi?

Okul hayatı ve okula bakışı

• En sevdiğin ders/öğretmen hangisi?
• Akıllı olmak ve zeki olmak arasında far var mı? Sence sen hangisisin?
• Okulla ilgili en sevdiğin şey ve en sevmediğin şey ne?
• Bir arkadaşının kopya çekeceğini ve onun yüzünden sizin ortalamanızın düşeceğini bilsen ne yapardın?
• Sence eğitim sistemi nasıl olmalı?
• Evde eğitim konusunda ne düşünüyorsun?
• Okulda neyi değiştirirdin?

Kaynak:

http://www.ahaparenting.com/parenting-tools/communication/family-discussions